Xăm hình là một trong những hình thức nghệ thuật cổ xưa nhất của loài người. Từ những hình vẽ đơn giản cho đến những tác phẩm phức tạp, mỗi hình xăm đều mang ý nghĩa riêng biệt. Tuy nhiên, khi nhắc đến quyền sở hữu trí tuệ, một câu hỏi quan trọng được đặt ra: Ai thực sự sở hữu hình xăm – người xăm, thợ xăm hay tác giả thiết kế gốc?
1. Hình xăm có được bảo vệ bản quyền không?
Về mặt pháp lý, hình xăm được xem là một tác phẩm nghệ thuật. Theo luật sở hữu trí tuệ, bất kỳ tác phẩm sáng tạo nào đều có thể được bảo vệ bản quyền, miễn là nó đủ độc đáo và thể hiện dấu ấn cá nhân của người sáng tạo.
Tuy nhiên, điều làm nên sự khác biệt của hình xăm chính là nó được thực hiện trên cơ thể con người – điều này khiến luật bản quyền trở nên phức tạp hơn. Một số câu hỏi phổ biến bao gồm:
- Nếu bạn xăm một thiết kế có bản quyền mà không xin phép, điều này có vi phạm pháp luật không?
- Nếu một thợ xăm tạo ra thiết kế riêng cho khách hàng, liệu khách hàng có quyền sử dụng nó vào mục đích thương mại không?
- Nếu hình xăm xuất hiện trong phim, quảng cáo hoặc trò chơi điện tử, ai sẽ nhận được tiền bản quyền?
Những câu hỏi này đã trở thành đề tài tranh cãi trong ngành xăm hình cũng như trong giới luật sư sở hữu trí tuệ.
2. Chủ sở hữu thực sự của một hình xăm là ai?
Thông thường, một hình xăm có thể thuộc sở hữu của ba đối tượng chính:
✍️ Nghệ sĩ xăm hình
Hầu hết các nghệ sĩ xăm hình đều xem tác phẩm của họ là một dạng nghệ thuật cá nhân. Nếu một thợ xăm tự tay thiết kế và thực hiện một hình xăm, họ có thể có quyền sở hữu trí tuệ đối với thiết kế đó.
Theo Đạo luật Bản quyền Mỹ (Copyright Act of 1976) và các luật sở hữu trí tuệ khác trên thế giới, quyền tác giả thuộc về người tạo ra tác phẩm gốc, trừ khi họ đã bán hoặc chuyển nhượng quyền sở hữu đó. Điều này có nghĩa là:
⚖️ Một thợ xăm có thể kiện khách hàng hoặc công ty nếu thiết kế của họ bị sử dụng mà không có sự đồng ý.
Ví dụ thực tế: Thợ xăm Kat Von D từng bị kiện vì sao chép hình ảnh của một nhiếp ảnh gia mà không xin phép, khi cô thực hiện một hình xăm dựa trên bức ảnh đó.
** Người sở hữu hình xăm (Khách hàng)**
Về mặt logic, khi một người trả tiền để xăm hình, họ sẽ sở hữu nó. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, khách hàng chỉ sở hữu hình xăm trên cơ thể họ chứ không sở hữu bản quyền thiết kế.
Ví dụ: Nếu bạn xăm một hình minh họa nổi tiếng hoặc một nhân vật hoạt hình mà không có sự cho phép của tác giả, bạn có thể vi phạm bản quyền. Điều này cũng áp dụng nếu bạn muốn tái sử dụng hình xăm đó vào mục đích thương mại, chẳng hạn như in lên áo thun hoặc sản phẩm bán lẻ.
Nếu bạn không chắc về quyền sử dụng hình xăm, hãy hỏi ý kiến của nghệ sĩ xăm trước khi thực hiện.
** Tác giả của thiết kế gốc**
Nếu hình xăm của bạn dựa trên một tác phẩm đã tồn tại trước đó (ví dụ: một bức tranh, một logo, hay một hình minh họa), tác giả gốc vẫn giữ bản quyền đối với thiết kế đó.
Một ví dụ điển hình là vụ kiện giữa nhà thiết kế hình xăm và công ty game 2K Sports. Trong trò chơi NBA 2K, hình xăm của cầu thủ LeBron James đã bị sử dụng mà không có sự đồng ý từ nghệ sĩ xăm. Kết quả là nghệ sĩ này đã đệ đơn kiện, yêu cầu bồi thường cho việc sử dụng trái phép thiết kế của họ.
3. Vấn đề pháp lý khi sử dụng hình xăm trong truyền thông
Khi các ngôi sao nổi tiếng xuất hiện trên tạp chí, phim ảnh hoặc quảng cáo, các công ty thường sử dụng hình ảnh của họ để quảng bá sản phẩm. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu hình xăm của họ cũng xuất hiện trong các sản phẩm thương mại?
Một số trường hợp thực tế:
✔ Mike Tyson & Warner Bros: Nghệ sĩ xăm của Mike Tyson đã kiện hãng phim Warner Bros vì sử dụng hình xăm của ông trong phim The Hangover Part II. Vụ kiện đã được giải quyết ngoài tòa.
✔ Nike & thợ xăm nổi tiếng: Một thợ xăm từng kiện Nike vì hãng này sử dụng hình xăm do anh thiết kế trong các chiến dịch quảng cáo.
Những vụ kiện này chứng minh rằng hình xăm không chỉ là nghệ thuật trên da mà còn có giá trị thương mại lớn.
Nếu bạn là người nổi tiếng hoặc có kế hoạch sử dụng hình xăm vào mục đích thương mại, hãy kiểm tra lại các quyền sở hữu để tránh rủi ro pháp lý.
Hãy tiếp tục theo dõi phần sau để tìm hiểu về cách bảo vệ quyền lợi khi xăm hình và những lời khuyên quan trọng từ chuyên gia!
